İhtiyari Arabuluculuk Nedir?
İhtiyari arabuluculuk, tarafların mahkemeye gitmeden önce veya dava süreci devam ederken kendi istekleriyle arabulucuya başvurdukları alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Bu yöntem, tarafların resmi mahkeme süreçlerinin uzun ve maliyetli olmasından kaçınarak, daha hızlı ve uzlaşmacı bir çözüm bulmalarını sağlar. Zorunlu arabuluculuktan farklı olarak, ihtiyari arabuluculuk tamamen tarafların özgür iradesine bağlıdır ve herhangi bir yasal zorunluluk içermez. Taraflar süreci başlatabilir, devam ettirebilir veya diledikleri zaman sonlandırabilirler. Bu nedenle, ihtiyari arabuluculuk esneklik ve tarafların istekleri doğrultusunda şekillenebilme özelliği ile öne çıkmaktadır.
İhtiyari Arabuluculuk Sürecinin Aşamaları
İhtiyari arabuluculuk süreci, belirli aşamalardan oluşur ve her aşama, tarafların uyuşmazlığını en adil ve etkili şekilde çözmek için tasarlanmıştır.
Tarafların Arabulucuya Başvurması: Arabuluculuk sürecini başlatmak için taraflar, birlikte veya ayrı ayrı bir arabulucuya başvurabilirler. Arabulucu, süreci yönetmek için taraflarla ilk görüşmeyi yapar ve onların beklentilerini değerlendirir.
Ön Görüşme ve Sürecin Planlanması: Arabulucu, sürecin nasıl ilerleyeceği konusunda tarafları bilgilendirir ve tarafların süreci anlamalarını sağlar. Sürecin gizliliği, gönüllülük esasları ve tarafsızlık ilkeleri bu aşamada açıklanır.
Müzakerelerin Yapılması: Taraflar, arabulucunun rehberliğinde görüşlerini paylaşır, taleplerini sunar ve olası çözümler üzerine tartışır. Arabulucu, tarafların ortak bir noktada buluşmasını sağlamak için yönlendirici bir rol üstlenir.
Anlaşma veya Anlaşmazlık: Eğer taraflar bir anlaşmaya varırsa, bu anlaşma yazılı hale getirilir ve her iki tarafın onayı ile resmiyet kazanır. Ancak taraflar anlaşmaya varamazsa, mahkeme yoluna başvurma hakkına sahiptirler.
Tarafların Hakları
1. Arabulucu Seçme Hakkı
Taraflar, süreci yönetecek arabulucuyu ortak bir karar alarak seçme hakkına sahiptir. Arabulucunun bağımsız ve tarafsız olması, sürecin adil ilerlemesi açısından büyük önem taşır. Taraflar, arabulucunun belirli bir uzmanlık alanına sahip olmasını talep edebilir ve kendileri için en uygun kişiyi seçebilirler.
2. Süreci Sonlandırma Hakkı
İhtiyari arabuluculuk süreci tamamen gönüllülük esasına dayandığı için taraflar, herhangi bir aşamada süreci sonlandırma hakkına sahiptir. Eğer taraflar süreçten bekledikleri faydayı göremediklerini düşünürlerse, arabulucuya bildirerek süreci sona erdirebilirler. Bu durum taraflar için ek bir yükümlülük doğurmaz.
3. Gizlilik Hakkı
Arabuluculuk sürecinde yapılan tüm görüşmeler gizlidir. Taraflar ve arabulucu, bu süreçte edinilen bilgileri üçüncü kişilerle paylaşamaz ve mahkemede delil olarak kullanamaz. Bu gizlilik ilkesi, tarafların özgürce konuşabilmesini ve müzakerelerde daha rahat bir ortamın oluşmasını sağlar.
4. Hukuki Yardım Alma Hakkı
Taraflar, süreç boyunca bir avukattan hukuki destek alabilirler. Özellikle karmaşık ve teknik konuların olduğu uyuşmazlıklarda, tarafların bir hukuk uzmanından destek alması sürecin daha sağlıklı ve bilinçli ilerlemesini sağlar. Avukatlar, tarafların haklarını daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.
5. Eşitlik İlkesi Kapsamında Haklar
İhtiyari arabuluculuk sürecinde tüm taraflar eşit haklara sahiptir. Tarafların süreçte adil bir şekilde temsil edilmesi sağlanmalı ve her iki tarafın da görüşlerini özgürce ifade edebilmesine olanak tanınmalıdır. Arabulucu, hiçbir tarafın lehine veya aleyhine karar vermez ve tarafları eşit mesafede tutarak müzakereleri yönetir.
Tarafların Yükümlülükleri
1. Dürüstlük ve İyi Niyet Gösterme Yükümlülüğü
Taraflar, süreci kötü niyetle kullanmamalı, çözüm odaklı hareket etmeli ve doğru bilgileri paylaşmalıdır. Müzakereler sırasında yanlış bilgi verilmesi veya sürecin kötüye kullanılması, karşı tarafın güvenini zedeleyebilir ve anlaşmaya varmayı zorlaştırabilir.
2. Arabuluculuk Kurallarına Uyum Sağlama
Taraflar, arabulucunun belirlediği çerçevede süreci yürütmelidir. Arabulucunun yönlendirmelerine uymak, sürecin daha verimli ilerlemesini sağlar ve tarafların anlaşmaya varma ihtimalini artırır.
3. Gizlilik Yükümlülüğü
Taraflar, görüşmelerde elde edilen bilgileri üçüncü kişilerle paylaşamaz ve hukuki süreçlerde delil olarak kullanamaz. Gizlilik ilkesine aykırı hareket eden taraflar, hukuki sorumluluk taşıyabilir.
4. Müzakerelere Katılım Gösterme
Tarafların, süreci tamamlamak için müzakerelere düzenli katılım sağlaması beklenir. Sürece aktif katılım sağlanmaması, taraflar arasında güvensizliğe yol açabilir ve sürecin başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olabilir.
5. Anlaşmaya Uygun Hareket Etme
Eğer taraflar arabuluculuk süreci sonunda bir anlaşmaya varırsa, bu anlaşma bağlayıcı olup tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekir. Tarafların anlaşmayı ihlal etmesi, hukuki yaptırımlara sebep olabilir.
Sık Sorulan Sorular
1. İhtiyari arabuluculuk zorunlu mu?
Hayır, ihtiyari arabuluculuk tamamen gönüllülük esasına dayanır ve taraflar istedikleri zaman süreci sonlandırabilir.
2. Arabulucu karar verme yetkisine sahip mi?
Hayır, arabulucu taraflara yalnızca yönlendirme yapabilir ancak karar verme yetkisi yoktur. Son karar taraflara aittir.
3. Arabuluculuk anlaşması bağlayıcı mı?
Evet, taraflar arasında imzalanan anlaşma mahkeme kararı niteliğinde olup bağlayıcıdır.
4. Arabuluculuk sürecinde avukat bulundurmak zorunlu mu?
Hayır, ancak taraflar süreci daha sağlıklı yönetebilmek için avukattan destek alabilir.
5. Arabuluculuk sürecinde verilen bilgiler mahkemede delil olarak kullanılabilir mi?
Hayır, arabuluculuk sürecinde elde edilen bilgiler gizlidir ve mahkemede delil olarak kullanılamaz.